Βέρθερος Γιόχαν Γκαίτε
βασισμένο στα Πάθη του Νεαρού Βέρθερου του Γιόχαν Γκαίτε
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μετάφραση: Στέλλα Νικολούδη
Σκηνοθεσία - σκηνική σύλληψη: Αλέξανδρος Διαμαντής
Σκηνικά: Δέσποινα Χαριτωνίδη
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί: Άννα Σμπώκου
Χορογραφία: Ειρήνη Κυρμιζάκη (Α' Περίοδος) / Γιάννης Γιαπλές (Β' Περίοδος)
Παραγωγή: Θέατρο Σημείο, 2016
Διεύθυνση Παραγωγής: Σοφία Αθανασοπούλου.
Εκτέλεση Παραγωγής: Σταύρος Γιαννακόπουλος.
Φωτογράφοι: Βασίλης Βρεττός - Θωμάς Δασκαλάκης
Video: Mορρίς Γκορμεζάνο
Βοηθός Σκηνοθέτη: Βικτόρια Στιμπέλσκι
Επικοινωνία: BRAINCO A. E.
ΔΙΑΝΟΜΗ
Βέρθερος: Νίκος Λεκάκης (Α' Περίοδος) / Γιώργος Γογώνης (Β' Περίοδος)
Λόττε: Χρυσούλα Παππά (Α' Περίοδος) / Βερονίκη Κυριακοπούλου (Β' Περίοδος)
Άλμπερτ: Θανάσης Πατριαρχέας (Α' Περίοδος) / Αδριανός Γκάτσος (Β' Περίοδος)
Α΄ (Μορφή 1, Κυρία Α’, Φρεντερίκε, δις. φον Βήτα): Ναταλία Σουίφτ
Β΄ (Μορφή 2, Κυρία Β’, Υπηρέτρια της Λόττε, Μαργράβα Λάμδα, Μητέρα του Χάινριχ): Βασιλική Γεωργικοπούλου
Γ' (Εφημέριος Αγίου Πέτρου, Κόμης Ωμέγα): Μάγια Ανδρέου (Α' Περίοδος) / Νόρα Πάντου (Β' Περίοδος)
Δ΄(Μορφή 4, Κύριος Αντρουάν, Κύριος Σμιτ, Πρίγκιπας Δέλτα): Γιώργος Κοσκορέλλος (Α' Περίοδος) / Σταύρος Γιαννακόπουλος (Β' Περίοδος)
Ε΄ (Μορφή 3, Κύριος Τάδε, Χάινριχ): Δημήτρης Νάκος (Α' Περίοδος) / Τρύφων Ζάχαρης (Β' Περίοδος)
ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ
Γενική Είσοδος: 12 ευρώ
Μειωμένο (για νέους κάτω των 30 ετών): 5 ευρώ
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Η παράσταση παρουσιάστηκε για πρώτη φορά την Άνοιξη του 2016 και ακολούθως σε επανάληψη από τον Οκτώβριο έως το Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς. Ήταν η πρώτη σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Διαμαντή
«Εγώ δεν είμαι παρά ένας οδοιπόρος, ένας προσκυνητής πάνω σ'αυτή τη γή! Άραγε εσείς είστε κάτι περισσότερο;»
Βέρθερος.
Ο Goethe έγραψε τα 'Πάθη του Νεαρού Βέρθερου' (Die Leiden des jungen Werthers) στα 1774, μέσα σ'ένα πυρετώδες διάστημα τριών εβδομάδων. Το αποτέλεσμα υπήρξε λυτρωτικό για τον ίδιο και καθοριστικό για την πορεία της λογοτεχνίας και γενικά της τέχνης· από το Βέρθερο γεννήθηκε το κίνημα Sturm und Drang (Θύελλα και Ορμή), το οποίο με τη σειρά του, υπήρξε ο βασικός πρόδρομος του Ρομαντισμού.
Θέμα είναι ο εμπαιγμός που επιφυλάσσουν οι σκληρές και πεζές συνθήκες της πραγματικότητας σ'έναν παράφορο, παθιασμένο και όλο απόψεις νέο, τον Βέρθερο. Μέσα από μια σειρά άτυχων επεισοδίων, ο Βέρθερος ανακαλύπτει πως η ίδια η ανθρώπινη κατάσταση, με την περιοριστική φύση και τη συμβατικότητά της, δεν επιτρέπει ποτέ στο άτομο να είναι απολύτως ελεύθερο. Ο Βέρθερος αγαπά τη ζωή, την απλότητα, τη φύση και τον έρωτα. Ανακαλύπτει όμως πως αναπόφευκτη μοίρα μας είναι «να μην μας κατανοούν» και πως λόγω της μοναξιάς μας, εμποδιζόμαστε να ζήσουμε τις ζωές μας και να χαρούμε τις όποιες χαρές μας επιφυλάσσει η μοίρα. Με αυτό το πνεύμα και αφού η μεσολάβηση ενός μάταιου έρωτα, επιβεβαιώνει τους σκοτεινούς του συλλογισμούς, ο Βέρθερος αποφασίζει να επιλέξει την ελεύθερη έξοδο από τη ζωή (Freitod) και σκοτώνεται φυτεύοντας μια σφαίρα στο κεφάλι του.
Ο Βέρθερος τελειώνει τη ζωή του χαρούμενος, έντονος και δυνατός, έτσι όπως γενικά την έζησε. «Θα ξαναζήσουμε!» φωνάζει θριαμβευτικά. Βλέπει τη ζωή σαν μια πρόσκαιρη φάση, σαν ένα μέρος μιας ελικοειδούς κίνησης προς το Καλό· σαν το τμήμα ενός μεγαλύτερου σχεδίου. Έτσι ο θάνατός του δεν είναι ούτε η απότομη διακοπή, ούτε η θλιβερή λύση στα πάθη και τους πόνους της καρδιάς του. Αντίθετα, είναι μια συγκλονιστική απόδειξη της αγαθής προσήλωσής του στις ιδέες και στην πίστη του. Η Ελευθερία, η Επανάσταση και ο Έρωτας είναι οι τρείς βασικοί πυλώνες πάνω στους οποίους κτίζεται ο Βέρθερος. Ο ήρωάς μας ζεί τη ζωή του στο έπακρο. Κλαίει, γελάει, μεθάει, μιλάει ασταμάτητα για τα πάντα, έχει απόψεις και πάθος και θάρρος. Ο Βέρθερος είναι ένας άνθρωπος που γενικά δεν φοβάται. Τον συμπαθούμε έτσι γυμνός που εμφανίζεται μπροστά μας, και όσο πάει και βλέπουμε την ένταση και την δύναμη με τις οποίες αντιμετωπίζει τη μοίρα και τα πάθη του, γίνεται φίλος μας. Αλλά δεν φτάνουμε να τον αγαπήσουμε παρά μόνο όταν καταλάβουμε ότι όσο κι αν είναι ένας χάρτινος χαρακτήρας, ένα άστατο δημιούργημα του παλιού καιρού, ένας άνθρωπος της εποχής του, στην πραγματικότητα, είναι ακριβώς όπως εμείς. Είναι ένας νέος άνθρωπος, όπως είναι πάντοτε οι νέοι άνθρωποι, είτε ζουν στη Γερμανία τον 18ο αιώνα, είτε στην Ελλάδα σήμερα, είτε οπουδήποτε αλλού και οποτεδήποτε άλλοτε.
Η αισθητική ιδέα πίσω από την παράσταση, ξεκίνησε από την 'Πορεία του Ακόλαστου' (A Rake's Progress-1735) του William Hogarth και από τη θέλησή μου να διερευνήσω τις επιδράσεις της μπαροκικής αισθητικής (μέσω των σκοτωμένων χρωμάτων, του chiarroscuro και της περίπλοκης μουσικής) σ'ένα σύγχρονο θεατρικό περιβάλλον (όπου οι άνθρωποι κινούνται και μιλούν με καθημερινό και σύγχρονο τρόπο και όπου στη σκηνογραφία έχει κρατηθεί μόνον ό,τι είναι απολύτως απαραίτητο). Προϊόν αυτής της αλληλεπίδρασης, υπήρξε το στοιχείο του αέρα και η εξ αντιθέτου ενσωμάτωση στατικών κινήσεων και ακίνητων στάσεων στη χορογραφία.
Σκοπός της παράστασης είναι να οδηγηθεί ο θεατής, μέσα από την εμπειρία του Βέρθερου, στη λύση των δικών του προβλημάτων. Ιδιαίτερα με ενδιαφέρει ο νέος θεατής· θέλω με την παράσταση αυτή, να ταρακουνήσω τους νέους ανθρώπους και να τους δείξω τον λαμπρό κόσμο που ανοίγεται ευρύς μπροστά τους. O Βέρθερος αυτοκτονεί και αυτό θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια δειλή ή παθητική επιλογή. Δεν είναι, όμως, έτσι· ο Βέρθερος, θεωρώντας, όπως προανέφερα, το θάνατο ως το σκαλοπάτι για την απόλυτη ελευθερία, διδάσκει με την αυτοκτονία του τον άνθρωπο να παραμένει πιστός στις επιλογές του και να τις ακολουθεί ως το τέλος, ανεξαρτήτως κόστους. Γι'αυτό και ο Γκαίτε περιέγραφε τον Βέρθερο ως «εκρηκτικό μηχανισμό», επειδή διδάσκει τους ανθρώπους να είναι ελεύθεροι και ιδεαλιστές και αυτό είναι αναμφίβολα ένα επαναστατικό μάθημα.
Αλέξανδρος Διαμαντής.