Ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής μιλά στο NEWS 24/7 για το μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ στο Ισλαχανέ, στη Θεσσαλονίκη.

Χριστίνα Τσατσαράγκου

05 Σεπτεμβρίου 2022 14:11

Ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής και το Θέατρο Σημείο, στο πλαίσιο του θεσμού "Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός" του Υπουργείου Πολιτισμού και με αφορμή το έτος 1922, πραγματοποιούν ένα πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα καλλιτεχνικό πρότζεκτ.

Μια ολιστική καλλιτεχνική παρέμβαση στον ιστορικό τόπο του Ισλαχανέ – Ορφανοτροφείο Αρρένων που περιλαμβάνει θεατρική παράσταση, εικαστική εγκατάσταση, ανοιχτή συζήτηση και ανοιχτό κάλεσμα, με τη συμμετοχή 10 συγγραφέων, 10 ηθοποιών, 3 εικαστικών καλλιτεχνών, 11 συνομιλητών από ένα ευρύ φάσμα των τεχνών και των επιστημών και πολιτών.

Στον πυρήνα του βρίσκονται 10 θεατρικά ταχυδράματα με θέμα το Ισλαχανέ, από πολύ σημαντικούς συγγραφείς και ερμηνευτές, ηθοποιούς, περφόρμερ, ανάπηρους χορευτές, χορευτές, λυρικούς τραγουδιστές, τα οποία διατρέχουν την ιστορία εφαπτόμενων θρησκειών, ανθρώπων, συνειδήσεων, οικογενειών, ορφανών, μουσουλμάνων, χριστιανών, σιδηρουργών, τεχνουργών, ανθρώπων του μόχθου κ.α.

Πρόκειται για ένα γεγονός για την πόλη της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο, το οποίο θα λάβει χώρα στις 5 και 6 Σεπτεμβρίου, με αφορμή μια τραυματική επέτειο.

Ο σκηνοθέτης Νίκος Διαμαντής μίλησε στο NEWS 24/7 για το πολυεπίπεδο αυτό καλλιτεχνικό εγχείρημα και εξήγησε τα διαχρονικά μηνύματα της παράστασης και την "ευθύνη απέναντι σε αυτή την καινούργια ιστορική στιγμή".

Μιλήστε μας για την κεντρική ιδέα πίσω από την παράσταση, στον πυρήνα της οποίας βρίσκονται 10 θεατρικά ταχυδράματα με θέμα το Ισλαχανέ.

Στο κέντρο της πρότασης είναι η αναζήτηση της σημερινής κοινωνικής συνοχής. Η ευθύνη για το τι προτείνουμε, με την καλλιτεχνική γλώσσα πάντα, και η σκέψη μας για το σήμερα.

Σκέφτομαι ότι με τον ένα η τον άλλο τρόπο, τελειώνοντας η εποχή της ευμάρειας, υπάρχει μία καλλιτεχνική ευθύνη, ακόμα μεγαλύτερη από ποτέ, γι αυτά που δεν μιλήσαμε και γι αυτά που κρύβουμε. Για το παρελθόν που γνωρίζουμε και δεν γνωρίζουμε, για το τραύμα της ιστορίας, τα φαντάσματα και τους σκελετούς μέσα στο ντουλάπι.

Το Ισλαχανέ και η πολύ ευρύτερη ιστορία του από τον Άγιο Νικόλαο τον Ορφανό μέχρι τα εναπομείναντα τείχη και το Γ Γυμνάσιο αρρένων είναι ένα μωσαϊκό πολιτισμών, μια διαρκής αλληλοεπικάλυψη ανθρώπινων ιστοριών, θρησκειών, συμπεριφορών.

Νομίζω ότι μας αξίζει μια προσπάθεια να μιλήσουμε για την συνεχή ιστορική διαμόρφωση και επιστρωμάτωση. Μας αξίζουν οι εξαιρετικές στιγμές και οι συναντήσεις με τους ανώνυμους, αγνώστους, ταπεινούς και ορφανούς.

10 από τους σημαντικότερους συγγραφείς μας, διαφορετικών θερμοκρασιών, λογοτεχνικών απόψεων και προσεγγίσεων τολμούν με διαφορετικό τρόπο ο καθένας μέσα από 10 σπαρακτικές εξομολογήσεις να παρουσιάσουν και να δώσουν φωνή στην ταπεινή και ανώνυμη ιστορία.

Ο Ζουργός, η Μπασδέκη, ο Δήμου, ο Χατζηαδαμίδης, η Νικολαΐδου, ο Χρυσόπουλος, ο Σκαμπαρδώνης, ο Χρυσούλης, ο πρόσφατα χαμένος Τσιμάρας, ο Μακρόπουλος, όλοι τους ξεκινώντας από το πολύ ιδιαίτερο στοιχείο του Ισλαχανέ υφαίνουν ιστορίες.

Πυροδοτούν και δίνουν φωνή στα φαντάσματα της ιστορίας.

Αισθάνομαι να έρχεται στο φως μια αρχή, μια καινούργια εποχή, και ένα ξεκίνημα απαιτήσεων, πολύ διαφορετικών και ιδιαίτερα φορτισμένων σημασιών. Νομίζω ότι η ευθύνη απέναντι σε αυτή την καινούργια ιστορική στιγμή μοιάζει τελείως διαφορετική από τις προηγούμενες είναι συνολική!

Ποιοι είναι οι άξονες πάνω στους οποίους κινείται η ολιστική καλλιτεχνική παρέμβαση στον ιστορικό τόπο του Ισλαχανέ;

Το επείγον ήταν το στοιχείο που κατά κύριο λόγο οδήγησε όλη τη σειρά νοηματοδότησης. Το επείγον σαν μία προσπάθεια μαζί με τους συνεργάτες μου, να δημιουργηθεί ένα δίκτυο- ένα πλέγμα πάνω στο οποίο θα ακουμπήσει ο θεατής και με τον δικό του προσωπικό τρόπο θα διαβάσει την ιστορία.

Με την αίσθηση του επείγοντος προσπάθησα να δημιουργήσω σπινθήρες. Σπινθήρες περιλαμβάνοντας εικαστικές , προσωπικές, θεατρικές, συναντήσεις. Μια δραματουργία όπως την ονομάζω του επείγοντος, που αποτελείται από το πρόσωπο, την πόλη, την ιστορία, και το σήμερα. Με απόλυτα διακριτό και συνομιλούντα τρόπο. Με ελεύθερες διαδρομές του νου.

Ποιο ήταν το πιο δύσκολο/απαιτητικό κομμάτι της παράστασης από πλευράς σκηνοθεσίας;

Η ευθύνη απέναντι στο σήμερα. Εννοώ ότι αισθάνομαι να έρχεται στο φως μια αρχή, μια καινούργια εποχή, και ένα ξεκίνημα απαιτήσεων, πολύ διαφορετικών και ιδιαίτερα φορτισμένων σημασιών.

Νομίζω ότι η ευθύνη απέναντι σε αυτή την καινούργια ιστορική στιγμή μοιάζει τελείως διαφορετική από τις προηγούμενες είναι συνολική, διότι οι μετακινήσεις πληθυσμών, τα δίκτυα, η κλιματική καταστροφή και η οικονομική κρίση αναφύονται ζητάνε λύσεις και ολικές αντιμετωπίσεις.

Η σκηνοθεσία λοιπόν στην πραγματικότητα ήταν μία πρόταση δραματουργίας αλλεπάλληλης, μιάς συνομιλίας εικαστικών και ηθοποιών, κειμένων, ήχων και υλικού. Και βέβαια το σύνολο ήθελα να ακουμπάει τον μόχθο των ταπεινών ανθρώπων και την τυφλή γενναιότητά τους.

Η ιστορία και η ανθρώπινη πάλη, γιατί περί αυτού πρόκειται είναι σαν το ψωμί. Έτσι είναι και το Ισλαχανέ. Απαραίτητο.

Πώς νιώσατε την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα μέσα σε αυτό το ιστορικό κτίριο-σύμβολο και με ποιους τρόπους επηρέασε το αποτέλεσμα;

Ηταν συγκλονιστική η στιγμή που είδα από κοντά το Ισλαχανέ και βέβαια ο τρόπος που η ιστορικός Αρετή Κονδυλίδου, υπεύθυνη για το μουσείο μας το παρουσίασε. Και ακόμα πιο συγκλονιστικό ήταν ότι κατά σύμπτωση εκείνη την ημέρα είχαν έρθει να το δουν μία οικογένεια από την Τουρκία, αναζητώντας τις ρίζες τους.

Μία περιοχή με ιστορία που μυρίζει ανθρώπους, μυρίζει μέχρι σήμερα από το υλικό που είναι φτιαγμένος ο άνθρωπος. Σίδερο. Και ο ανθρώπινος μόχθος να το τιθασεύσει.

Ποια είναι τα διαχρονικά μηνύματα της παράστασης - αυτά που θα συγκινήσουν το σύγχρονο κοινό;

Ένα νομίζω είναι το σημαντικότερο όλων. Η ιστορία δεν σβήνεται, αλλά μοιάζει με διαδοχικές στρώσεις ανθρώπινων υλικών, που τα υλικά αυτά όταν ξεθωριάζουν μεταλλάσσονται σε αέρα και φως.

Η ιστορία και η ανθρώπινη πάλη, γιατί περί αυτού πρόκειτα,ι είναι σαν το ψωμί. Έτσι είναι και το Ισλαχανέ. Απαραίτητο.

Φεύγοντας από την παράσταση τι θα σας ικανοποιούσε (ιδανικά) να έχει εισπράξει ο θεατής;

Ένα κόμπο στο λαιμό γι αυτά που δεν λέμε, αλλά κρύβουμε. Και μια γενναιότητα ότι θα τα πούμε.

Η παράσταση - Συντελεστές

Με αφετηρία την ετυμολογία της λέξης Ισλαχανέ (islā που σήμαινε τακτοποίηση, αποκατάσταση και –hane που σήμαινε σπίτι/εστία - ένα "Σπίτι Αποκατάστασης" για ορφανά και άπορα παιδιά), τα 100 χρόνια από την μικρασιατική καταστροφή και τις πραγματικές αντιδράσεις που δημιούργησε η ανταλλαγή πληθυσμών, τους μύθους και τις αλήθειες , η παράσταση και η εικαστική έκθεση, θα φωτίσουν ως ένα ενιαίο ΤΟΠΟ, στο Ισλαχανέ , σύγχρονες ιστορικές διαδρομές.

Η πορεία του ΙΣΛΑΧΑΝΕ μέσα στο χρόνο υποδηλώνει τη διαχρονικότητα και την πολυποικιλότητα του προσφυγικού ζητήματος, την συνεργασία και αλληλοεπικάλυψη πολιτισμών – θρησκειών – ανθρώπων εντέλει, αλλά κυρίως μας υποβάλλει να σεβαστούμε και να αναγνωρίσουμε την Ιστορία επιπλέον , σαν ένα αδιαίρετο ανθρώπινο σύνολο ιστοριών Υποκειμένων.

Ταυτότητα Παράστασης

• Σκηνοθεσία- Δραματουργία: Νίκος Διαμαντής
• Επιμέλεια: Ιωάννα Μακρή
• Επιστημονικοί Σύμβουλοι: Ελένη Κυραμαργιού, Αρετή Κονδυλίδου
• Επιμέλεια εικαστικής Έκθεσης: Φοίβος Σακαλής
• Εικαστικοί: Δημήτρης Αντωνίτσης, Γιώργος Λάππας, Εύα Στεφανή
• Σκηνογράφος- Ενδυματολόγος: Άση Δημητρολοπούλου
• Μουσική : Δημήτρης Μαραμής
• Κίνηση: Κωνσταντίνος Μίχος
• Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης
• Βοηθός σκηνοθέτη: Δανάη Παπουτσή
• Μουσικός επί σκηνής: Άσπα Ανωγιάτη
• Ζωντανή αφήγηση Γεωργία Σαρηγιαννίδου
• Συμμετέχει ο Κώστας Βόμβολος

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ - Πρωτότυπα κείμενα: Άκης Δήμου, Ισίδωρος Ζουργός, Μιχάλης Μακρόπουλος, Γλυκερία Μπασδέκη, Σοφία Νικολαΐδου, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Τσιμάρας Τζανάτος, Στέλιος Χατζηαδαμίδης, Χρήστος Χρυσόπουλος, Γιάννης Χρυσούλης.

ΗΘΟΠΟΙΟΙ - Ερμηνευτές: Ανδρέας Κολίσογλου, Λητώ Μεσσήνη, Πέρης Μιχαηλίδης, Κωνσταντίνος Μίχος, Δανάη Μπερή, Μάνια Παπαδημητρίου, Δανάη Παπουτσή, Όμηρος Πουλάκης, Βαγγέλης Ρόκκος, Έλενα Τοπαλίδου.

*Συμμετέχουν επίσης: Φιλόσοφοι, αρχιτέκτονες, χτίστες, σιδηρουργοί, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι, άνθρωποι της περιοχής, μαθητές και Αρμένιοι μουσικοί.

Info: Εναρξη: 7.30 μμ, Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά, Αναλυτικές πληροφορίες και προκρατήσεις θέσεων στο digitalculture.gov.gr

https://www.news247.gr/politismos/theatro/nikos-diamantis-gia-islachane-10-sparaktikes-exomologiseis-dinoyn-foni-sta-fantasmata-tis-istorias.9746233.html